Yolda Bulunan Parayı Almayıp Orada Bırakmak Caiz midir?
“Lukata” namıyla anılan (yitik, buluntu mal) meselesi fıkıh kitaplarımızda yer almış ve hükümleri beyan edilmiştir. İmam-ı Malik’in “muvatta” isimli eserindeki birçok rivayetinden birinde İmam-ı Muhammed (Rahmetullahi Aleyhima) tarikiyle olan muvatta’da Hazreti Ömer Radiyallahu Anh’dan rivate gelen bir hadis-i şerif’te “Kim yitik bir malı alacak olursa o kişi hak yoldan sapmış olur” denilmektedir. İmam-ı Muhammed Rahmetullahi Aleyh’e göre “sahip olma gayesiyle” aldıysa alan kişi hak yoldan sapmış olur. Ancak sahip olma gayesi değil de muhafaza edip sahibini bulma kastıyla veya zayi olma tehlikesine binaen kişi bunu aldıysa hak yoldan sapmaz aksine yapması gereken güzel bir eylemi ortaya koymuş olur.
“Yitik olan bir malı almak mı yoksa almamak mı daha evladır” hususuna gelindiğinde alimlerin de ittifakı ile o malın zayi olma ihtimali, kendi kendine heder olması ve aldırış etmeyen birinin onu alması söz konusu ise elbette yitik malı almak elzem ve güzeldir. Aldıktan sonra da sahibini aramak ve ilan vermek gerekir. Sahibi ne kadar bir zaman aranmalıdır konusuna gelince “muvatta” eserinde 10 dirhemdem (takribi olarak 30 gram gümüş) aşağı ise bir hafta, 10 dirhemden daha fazla ise bir yıldır. Kişi yitik malın bulunduğu yerde “sahibi malın peşinden koşar mı, ne kadar bir zaman malını arar veya malından vazgeçer mi” hususlarına göre takdirde bulunur ve ilan yaparak araması söz konusu olur. Burada buluntu malın mahali ve mahiyeti önemlidir ve bu doğrultuda bir hareket yapılmalıdır. Eğer sahibi bulunmadıysa kişi ihtiyaç sahibi ise kullanır eğer ihtiyaç sahibi değilse ihtiyaç sahibi olan birine verir. Bunu yaptıktan sonra sahibi kalkıp gelecek olursa o kişiye muhayyerlik tanır.
